THÔNG TIN KHU VỰC Xã Quảng Phú Cầu, Huyện Ứng Hòa

Lịch sử

Quảng Phú Cầu được hình thành từ 3 xã gồm: Quảng Nguyên, Phú Lương và Xà Cầu. Trong số đó, xã Quảng Nguyên bao gồm hai làng là Quảng Nguyên và Đạo Tú; xã Phú Lương bao gồm bốn làng là Phú Lương Thượng, Phú Lương Hạ, làng Bầu và làng Bỏi; xã Xà Cầu chỉ có một làng mang tên Xà Cầu. Đây là một vùng đất đã có cộng đồng dân cư sinh sống từ lâu, và đời sống kinh tế - xã hội cũng đã phát triển từ thời gian sớm.

Theo hồi ký của Ngọc phả thôn Phú Lương, trong thời Thục Phán – An Dương Vương, một tù trưởng có tên Bạch Lợi do đã có nhiều đóng góp trong việc tiêu diệt giặc được vua phong làm tướng và kết hôn với hai công chúa. Sau đó, ông quyết định đến làng Phú Lương và sự hôi đầu dân cư để lập nên một làng mới. Theo thần phả của làng Xà Cầu, khi giặc Hán xâm lược nước ta, tại đây có nghĩa quân của bà Chiêu Nương cùng hai em trai là Nguyễn Hồng, Nguyễn Tuyền đã hợp sức với nghĩa quân của hai Bà Trưng để đánh đuổi giặc. Thần tích của làng Quảng Nguyên cũng kể rằng, vào thế kỷ thứ nhất sau công nguyên đã có một số dòng họ đến đây để sinh sống.

Trải qua nhiều thời kỳ lịch sử, các làng xã ở Quảng Phú Cầu đã trải qua nhiều lần thay đổi tên gọi. Bưỡi Lũng sau đó đổi tên thành Quảng Nguyên, Táu được đổi thành Đạo Tú, Nàng Xá thay đổi thành Phú Lương, và Xà Kiều Trại đổi tên thành Xà Cầu. Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, các xã Quảng Nguyên, Phú Lương và Xà Cầu đều thuộc tổng Xà Cầu, huyện Sơn Lãng, phủ Ứng Hòa. Từ tháng 8 năm 1948, ba xã đã được hợp nhất thành một xã với tên gọi Quảng Phú Cầu, và tên này đã được sử dụng cho đến ngày nay.

1. Giới thiệu về xã Quảng Phú Cầu

Xã nằm ở phía Đông bắc huyện Ứng Hòa, có địa giới hành chính:

• Phía Đông giáp xã Phú Túc (huyện Phú Xuyên)
• Phía Tây và Bắc giáp xã Hồng Dương (huyện Thanh Oai)
• Phía Tây nam giáp xã Trường Thịnh và Liên Bạt.

Bản đồ xã Quảng Phú Cầu

Xã gồm 6 thôn: Xà Cầu, Quảng Nguyên, Phú Lương Thượng, Phú Lương Hạ, Cầu Bầu, Đạo Tú.

2. Diện tích và dân số 

Xã Quảng Phú Cầu có diện tích 8,91 km², dân số năm 2012 đạt 11.143 người.

3. Kinh tế

Xã Quảng Phú Cầu có một nền kinh tế phát triển mạnh, tập trung chủ yếu vào hoạt động tiểu thủ công nghiệp, với sản xuất tăm hương là ngành chủ đạo. Địa phương này đã thu hút một lượng lớn lao động từ địa phương và cả từ các vùng khác. Với dân số hơn 13.000 người, thu nhập bình quân hàng tháng dao động từ 1,5 đến 2 triệu đồng/người; trong đó, hơn 75% thu nhập được tạo ra từ nghề sản xuất tăm hương và thu gom phế liệu.

Xã có làng nghề truyền thống nổi tiếng với việc làm tăm hương, tăm VIP xỉa răng và sản xuất các loại hương dùng cho mục đích tâm linh. Ngày nay, sản lượng tăm được sản xuất để phục vụ nhu cầu tiêu thụ trong nước và xuất khẩu là rất lớn, có thể lên đến hàng ngàn tấn nguyên liệu cung cấp và tiêu thụ trong một ngày. Nhiều ông chủ nổi tiếng trong ngành có nhà xưởng sản xuất lớn, đầu tư vào các thiết bị hiện đại và có thu nhập cao, như cha con ông Nguyễn Hữu Truyền - Nguyễn Hữu Quyến (ở thôn Phú Thượng), hay như các ông chủ trẻ Nguyễn Dương Thực và Lê Văn Bình ở thôn Đạo Tú. Từ Quảng Phú Cầu, nhiều công nhân có kỹ năng cao đã đi khắp nơi để truyền nghề cho các thợ khác.

4. Văn hóa

Quảng Phú Cầu, mặc dù được hình thành từ ba xã, đã từ lâu trở thành một địa phương có nhiều giá trị văn hóa chung, được truyền dịp từ thế hệ này sang thế hệ khác. Đặc biệt, tinh thần yêu nước và truyền thống hiếu học là những điểm nổi bật.

Là một vùng quê có lịch sử lâu đời, Quảng Phú Cầu đã từ sớm phát triển truyền thống hiếu học, mỗi thôn đều có văn chỉ và trường học. Do có nhiều người thành đạt, Quảng Nguyên đã nhận được vương ban 4 chữ vàng "Mỹ Tục Khả Nhân", và Xà Cầu nhận được 5 chữ vàng "Xà Cầu Xã Nghĩa Dân". Trên bia văn ở Xà Cầu còn ghi lại rằng, vào thời vua Lê Thánh Tông, có hai người đỗ đạt tiến sĩ xuất thân là người làng, đó là cụ Phạm Hòa Xuân (năm 1487) và Nguyễn Hà Thục (năm 1490). Ngoài ra, cụ Lý Đình Cao, người làm nghề bốc thuốc và dạy học nổi tiếng ở Xà Cầu, từng chữa bệnh cho vua Tự Đức và giữ chức Đốc học tỉnh Sơn Tây. Thời Nhà Lê, ở Quảng Nguyên có danh y Nguyễn Huyền Diệu, còn được gọi là Nguyễn Trọng Hầu, làm Thái y viện dưới triều Lê và được phong tước Hầu. Các đồ Nguyễn Bá Toại, Nguyễn Bá Khoa và Thinh cũng là những học giả nổi tiếng của địa phương.

Tinh thần yêu nước rất mạnh mẽ và đặc trưng của người dân ở Quảng Phú Cầu. Từ lâu, khi xâm lược nước ta bởi quân đội Hán, ba chị em bà Chiêu Nương đã quyết định về Xà Cầu tụ họp và chiêu binh để trả thù và bảo vệ đất nước. Họ cũng hợp tác với nghĩa quân của hai Bà Trưng trong cuộc chiến chống lại giặc ngoại xâm. Mặc dù thất bại, ba chị em bà Chiêu Nương đã được dân làng tôn làm Thành hoàng làng và được xây dựng đền thờ để tưởng nhớ công lao của họ. Trong cuộc xâm lược đầu tiên của thực dân Pháp, người dân Quảng Phú Cầu đã liên tiếp nổi dậy chiến đấu chống lại quân thù. Đặc biệt, cuộc khởi nghĩa nông dân do Tư Khẩn, người làng Phú Lương, làm thủ lĩnh đã lan rộng ra khắp các huyện Ứng Hòa, Phú Xuyên, Thanh Oai và Chương Mỹ, với hàng ngàn người tham gia và gây thiệt hại nặng nề cho quân địch. Trong cả hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Quảng Phú Cầu cũng có nhiều người con xuất sắc làm tỏa sáng cho quê hương. Trong thế kỷ 21, nhà cách mạng Trần Đăng Ninh, người xuất thân từ Làng Quảng Nguyên, là học trò giỏi nhất của Chủ tịch Hồ Chí Minh và là một nhà lãnh đạo quân đội tài ba.

Với những truyền thống tốt đẹp đã được tích lũy qua hàng nghìn năm lịch sử, người dân Quảng Phú Cầu tiếp tục phấn đấu để thực hiện thành công công cuộc đổi mới trên quê hương. Họ hứa hẹn sẽ tiếp tục viết nên những trang sử hào hùng mới.

5. Danh nhân

Trong thế kỷ XX, nhà cách mạng Trần Đăng Ninh là một học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh và đã từng là Uỷ viên Trung ương Đảng. Ông, với tên thật là Nguyễn Tuấn Đáng, là một nhà hoạt động cách mạng và quân sự. Ông là Chủ nhiệm đầu tiên của Uỷ ban Kiểm tra Trung ương Đảng, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ, và cũng là chủ nhiệm đầu tiên của Tổng cục Cung cấp, sau đó là Tổng cục Hậu cần Quân đội Nhân dân Việt Nam. Ông còn là Ủy viên BCH TƯ Đảng Cộng sản Đông Dương và Bí thư Xứ ủy Bắc Kỳ. Ông cũng được ghi nhận là người đã xây dựng hệ thống dân công tiếp tế, một yếu tố quan trọng trong chiến dịch Điện Biên Phủ.

Vì những đóng góp của ông, một con đường ở Hà Nội và ở Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên, đã được đặt theo tên của ông. Sau khi ông qua đời, vào tháng 7 năm 1956, bưu điện Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã phát hành một bộ tem gồm 4 mẫu in hình chân dung của ông để tưởng nhớ ông. Năm 2002, để ghi nhớ ông, quê hương xã Quảng Phú Cầu và huyện Ứng Hòa đã xây dựng Khu tưởng niệm Trần Đăng Ninh.

Trong cuộc chiến chống Mỹ, có nhiều thiếu tướng như Lê Đông, Lê Thanh, Đan Thành và nhiều cán bộ cao cấp khác của quân đội đã làm cho danh tiếng của quê hương rực sáng. Thiếu tướng Trần Ngọc Hà, cục trưởng cục cảnh sát hình sự, người xuất thân từ Xà Cầu, cũng đã có công phá nhiều vụ án lớn đóng góp cho đất nước.

6. Giao thông

Xã Quảng Phú Cầu có hai trục giao thông chính là quốc lộ 21B từ Hà Đông đi qua Vân Đình và Hòa Bình, Hà Nam, cùng với đường 429A từ Quán Tròn thông qua Phú Xuyên để kết nối với Quốc lộ 1. Ngoài ra, xã còn nằm bên bờ sông Nhuệ ở phía bắc, nơi sông này chảy vào sông Đáy ở Vân Đình, và có kênh Bắc Quảng Hoa, kết nối sông Nhuệ và sông Đáy theo hướng từ đông sang tây. Nhờ có hệ thống giao thông này, Quảng Phú Cầu thuận lợi trong việc giao lưu kinh tế và văn hóa. Bên cạnh đó, vị trí và điều kiện giao thông thủy và bộ cũng mang ý nghĩa quan trọng trong mặt quân sự.

Các tuyến đường và khung giá đất:

• Quốc lộ 21B - Đất ở nông thôn - giá từ 2,3 triệu/m2 đến 5 triệu/m2
• Đường 429A - Đất ở nông thôn - giá từ 2,2 triệu/m2 đến 3,6 triệu/m2.