THÔNG TIN KHU VỰC Xã Lưu Hoàng, Huyện Ứng Hòa

Lịch sử

Lưu Hoàng là xã có cốt đất tương đối cao, đồng thời lại nằm trên đường di cư của Người Việt cổ từ miền núi Hòa Bình và thượng lưu sông Hồng xuống vùng đồng bằng màu mỡ, nên nhanh chóng được tổ tiên người Việt chọn làm điểm dừng chân tụ cư, lập làng. Từ các công trình văn hóa vật thể như đền, chùa, những câu chuyện dân gian địa phương, các thần phả, gia phả cho thấy Lưu Hoàng là vùng quê đã hình thành lâu đời. Các thôn ở Lưu Hoàng đều có tên nôm, gắn liền với công cuộc khai sinh lập địa như Ngoại Hoàng có tên là "Kẻ Hóp", Nội Lưu có tên gọi là "Kẻ Nô".

Hầu hết các làng đều có vị trí khá ổn định. Chỉ có làng Ngoại Hoàng xưa kia nằm ngoài đê (đê ngày xưa nằm ở sát bờ sông), nhưng do trận lụt vào năm Cảnh Hưng thứ năm (1744) làm vỡ đê, chùa và chợ đều bị sạt lở, buộc phải di chuyển dần vào phía trong. Xóm Trại Thanh Bồ hình thành muộn hơn, sau khi đê Đáy đã quai xong, vào những năm 30 của thế kỷ XX, mười lăm hộ ở làng Thanh Bồ đã di chuyển ra lập Trại.

Trước Cách mạng tháng Tám, các thôn của Lưu Hoàng theo cấu trúc hành chính  “nhất xã, nhất thôn”, thuộc tổng Phù Lưu Thượng, huyện Hoài An, phủ Ứng Thiên. Đến cuối tháng 3-1946, bốn xã nhỏ sáp nhập thành xã lớn lấy tên là Nguyễn Huệ. Tháng 11-1948, xã Nguyễn Huệ sáp nhập với xã Phù Lưu lấy tên là xã Lưu Nguyễn, Đến 7-1956, xã Lưu Nguyễn tách thành hai xã là Phù Lưu (gồm các thôn Phù Lưu Thượng và Phù Lưu Hạ) và xã Lưu Hoàng (gồm bốn thôn như ngày nay).

1. Giới thiệu về xã Lưu Hoàng

Lưu Hoàng nằm ở phía Tây nam huyện Ứng Hòa, gồm bốn thôn: Nội Lưu, Cáp Hoàng, Ngoại Hoàng và Thanh Bồ. Có vị trí địa lý:

• Phía Bắc giáp xã Phù Lưu
• Phía Nam giáp xã Hồng Quang
• Phía Đông giáp xã Đội Bình
• Phía Tây giáp sông Đáy (bên kia là huyện Mỹ Đức).

Bản đồ xã Lưu Hoàng

2. Diện tích và dân số 

Xã Lưu Hoàng có diện tích 3.84 km², dân số năm 1999 là 4908 người, mật độ dân số đạt 1278 người/km².

3. Truyền thống văn hóa

Trải qua quá trình khai hoang và xây dựng làng, cùng với cuộc đấu tranh chống giặc ngoại xâm, người dân ở Lưu Hoàng đã hình thành những truyền thống quý báu.

Mặc dù mỗi thôn trong Lưu Hoàng có những đặc điểm riêng, như người Nội Lưu có xu hướng trầm tính và "hướng nội", còn người Cáp Hoàng, Ngoại Hoàng và Thanh Bồ có tính "hướng ngoại", nhưng tất cả đều chung tinh thần cần cù, sáng tạo thông minh, đoàn kết cộng đồng và kiên cường không khuất phục trong cuộc chiến chống lại thiên tai và giặc ngoại xâm.

Truyền thống yêu quê hương và đất nước, sự dũng cảm trong chống giặc ngoại xâm đã tồn tại từ lâu. Thần phả của làng Ngoại Hoàng ghi lại rằng trong cuộc khởi nghĩa của Lý Bí (542 - 548) và cuộc khởi nghĩa của Đinh Bộ Lĩnh, nhân dân trong xã đã hân hoan ủng hộ và tham gia vào quân đội. Một đồn binh của Đinh Bộ Lĩnh đã được thành lập tại Kẻ Hóp (Ngoại Hoàng). Sau khi tướng lĩnh này hi sinh, người dân Ngoại Hoàng đã tôn kính ông và xưng ông là Thành Hoàng của làng.

Truyền thống này tiếp tục được nâng cao trong cuộc kháng chiến chống lại thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Kể từ khi thực dân Pháp áp đặt sự cai trị ở nước ta vào cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, nhiều người dân của Lưu Hoàng đã tham gia cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy (1885-1889) do Nguyễn Thiện Thuật (Tán Thuật) lãnh đạo. Chùa Ngoại Hoàng đã đóng vai trò là điểm liên lạc của nghĩa quân trong kháng chiến này. Khi thực dân Pháp tiếp tục xâm lược nước ta, họ đã xây dựng một hệ thống đồn bốt dày đặc trên tuyến đê Đáy để cắt đứt đường thông tin giữa vùng tạm chiếm và vùng tự do Mỹ Đức. Trên địa bàn xã Lưu Hoàng, chúng đã xây dựng bốt Thanh Bồ và triển khai một trung đội quân để tàn phá và khủng bố, nhằm biến khu vực này thành khu vực dưới sự kiểm soát của quân địch. Vượt qua những khó khăn, nguy hiểm, người dân du kích Lưu Hoàng đã phối hợp chặt chẽ với bộ đội và du kích các xã lân cận để tiến hành nhiều cuộc tấn công vào địch, ngăn chặn và đẩy lùi những cuộc tàn sát tàn bạo của quân địch, từ đó giải thoát cho cán bộ và dân chúng. Trong cuộc chiến này, nhiều con người dũng cảm của Lưu Hoàng đã hi sinh trên mảnh đất quê hương. Những chiến công của du kích và người dân Lưu Hoàng đã góp phần quan trọng trong việc đem cuộc kháng chiến chống Pháp của dân tộc đến thắng lợi toàn diện.

Trong cuộc kháng chiến chống lại cuộc xâm lược của Mỹ để cứu nước, Đảng bộ và nhân dân Lưu Hoàng đã nổi lên với phong trào "Một người làm việc bằng hai" với lòng yêu thương miền Nam, quê hương ruột thịt. Gần 300 thanh niên Lưu Hoàng đã tình nguyện gia nhập quân đội và tham gia trận đánh, cùng với hàng ngàn người dân khác tham gia kháng chiến bằng nhiều hình thức khác nhau, hết lòng vì độc lập và tự do của Tổ quốc.

Tinh thần vượt khó trong việc học tập cũng là một truyền thống đáng khen ngợi của người dân Lưu Hoàng. Mỗi làng đều có nơi thờ văn chỉ và học điền, cho thấy sự quan tâm đến giáo dục và truyền thống tri thức.

Ngày nay, nhân dân Lưu Hoàng đang tiếp tục phát huy những truyền thống tốt đẹp của quê hương. Họ đang nỗ lực lao động sản xuất, áp dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật vào quá trình sản xuất, hỗ trợ và hợp tác với nhau để giảm nghèo, xóa đói, và xây dựng quê hương Lưu Hoàng trở nên phát triển, giàu đẹp và văn minh hơn.

4. Các đơn vị trên địa bàn xã

• Trường THPT Lưu Hoàng
• Trường THCS Lưu Hoàng
• Trường Tiểu học Lưu Hoàng
• Trường Mầm non xã Lưu Hoàng
• Trung tâm y tế cụm nam Ứng Hòa
• Trung tâm Y tế xã Lưu Hoàng.

5. Đền không thần

Đền Không Thần hay còn gọi là đình làng Ngoại Hoàng, là nơi thờ Cao Quang Vương - vị tướng nhà Đinh có công lớn trong việc giúp Vua dẹp loạn của 12 sứ quân và thành lập nhà nước Đại Cồ Việt. Trong thời kỳ của 12 sứ quân, một đồn binh của Đinh Bộ Lĩnh đã đặt tại Kẻ Hóp (Ngoại Hoàng). Sau khi tướng lĩnh này hy sinh, người dân trong làng Ngoại Hoàng đã tôn kính ông như một Thành Hoàng của làng.

6. Giao thông

Lưu Hoàng có vị trí địa lý thuận lợi với mạng lưới giao thông bao gồm cả đường thủy và đường bộ. Quốc lộ 21B chạy qua xã, kết nối Hà Nội với Hà Nam. Tại dốc Thanh Bồ, có tỉnh lộ 425 nối vào quốc lộ 21B, từ đó đi đến chùa Hương và tiếp tục lên Hòa Bình. Với sự chảy qua của sông Đáy trong vòng 4km, Lưu Hoàng nằm trên tuyến giao thông thủy quan trọng của huyện, cung cấp nguồn nước tưới cho phát triển nông nghiệp và tạo điều kiện quan trọng cho việc đánh bắt cá và nuôi trồng thủy sản nước ngọt. Điều này tạo nên một cơ cấu kinh tế đa dạng và phong phú trong địa phương.