THÔNG TIN KHU VỰC Xã Hạ Mỗ, Huyện Đan Phượng

1. Lịch sử hình thành 

Hạ Mỗ là một vùng đất cổ có lịch sử trải dài hơn 1500 năm. Vị trí của nó nằm ở đầu nguồn sông Nhuệ cổ, một phụ lưu của sông Hồng.

Trước hoặc sau cuộc khởi nghĩa chống lại quân Lương Tuỳ, Hạ Mỗ được gọi là trang Phú Lộc. Vào thế kỷ thứ VI, Hạ Mỗ được biết đến dưới tên gọi là hương Ô Diên, nằm trong huyện Vĩnh Khang, phủ Ứng Thiên thời đại của vua Lý và có thành Ô Diên được coi là Kinh đô của nhà nước Vạn Xuân dưới triều Hậu Nam đế Lý Phật Tử. Trong thời kỳ Trần, Hạ Mỗ trực thuộc huyện Vĩnh Thuận, phủ Đông Đô. Từ đầu thế kỷ XIX, Hạ Mỗ thuộc tổng Thượng Hội và Trúng Đích thuộc xã Liên Trì trong tổng Thượng Trì, huyện Từ Liêm, phủ Quốc Oai, trấn Sơn Tây. Và từ đầu thế kỷ XX, Hạ Mỗ và Trúng Đích thuộc huyện Từ Liêm, phủ Hoài Đức của tỉnh Hà Đông.

Sau Cách mạng tháng Tám và trong cuộc kháng chiến chống lại thực dân Pháp, Hạ Mỗ trở thành một phần của xã Hồng Thái (gồm 3 xã là Thượng Mỗ, Hạ Mỗ và Hồng Hà), trong khi Trúng Đích thuộc xã Liên Trì, huyện Liên Bắc (trước năm 1953), huyện Đan Phượng (từ 1953 trở đi) của tỉnh Hà Đông. Từ năm 1956, hai làng Hạ Mỗ và Trúng Đích đã được hợp nhất thành một xã với tên gọi Hồng Thái. Năm 1972, xã Hồng Thái đã đổi tên thành xã Hạ Mỗ và thuộc huyện Đan Phượng, tỉnh Hà Đông, sau đó trở thành Hà Tây (1965), Hà Sơn Bình (1976), Hà Nội (1979), và lại trở thành Hà Tây (1991). Từ ngày 1 tháng 8 năm 2008 đến nay, xã Hạ Mỗ thuộc thành phố Hà Nội.

2. Vị trí địa lý

Hạ Mỗ là một trong 16 xã và thị trấn của huyện Đan Phượng, TP Hà Nội. Tổng diện tích đất tự nhiên của xã Hạ Mỗ là 3,88 km²; giáp với nhiều xã khác của huyện Đan Phượng.

• Phía Đông tiếp giáp với xã Hồng Hà, xã Liên Hồng
• phía Tây tiếp giáp với xã Thượng Mỗ
• phía Nam tiếp giáp với xã Tân Hội
• phía Bắc tiếp giáp với xã Trung Châu và Hồng Hà.

Bản đồ xã Hạ Mỗ

3. Diện tích và dân số

Xã Hạ Mỗ có diện tích 3,76 km², dân số năm 2022 là 9.438 người, mật độ dân số đạt 2.510 người/km².

4. Giao thông

Xã này có nhiều tuyến đường lớn như đường Hạ Mỗ - Tân Hội, đường Liên Hồng, đường Ô Diên và hệ thống đường đê.

Ngoài ra, khoảng cách từ trung tâm xã đến Quốc lộ 32 là khoảng 5 km. Quốc lộ 32 đi qua 4 tỉnh và thành phố gồm Hà Nội, Phú Thọ, Yên Bái và Lai Châu. Từ trung tâm xã đến bến xe Mỹ Đình là khoảng 18 km, đến Ga Hà Nội là khoảng 25 km và đến trung tâm Thủ Đô (Lăng Bác) là khoảng 24 km.

5. Văn hóa 

Hạ Mỗ là vùng đất địa linh nhân kiệt có nền văn hiến tự ngàn đời nay. Nơi đây sinh ra danh nhân văn hoá Tô Hiến Thành. Xưa kia Lý Nam Đế sau khi đánh đuổi thứ sử nhà Lương đã lên ngôi vua và đổi tên nước thành Vạn Xuân (544-603), đóng đô ở Ô Diên tức xã Hạ Mỗ ngày nay.

Hạ Mỗ là một vùng đất địa linh nhân kiệt, có nền văn hiến lâu đời. Nơi này đã sinh ra danh nhân văn hoá Tô Hiến Thành. Trước đây, sau khi Lý Nam Đế đánh đuổi thứ sử nhà Lương, ông đã trở thành vua và đổi tên nước thành Vạn Xuân (544-603), đặt đô ở Ô Diên, nay là xã Hạ Mỗ.

Hạ Mỗ có di tích đền thờ Bát Lang, còn được gọi là Nhã Lang, là con trai thứ 8 của Lý Phật Tử và con rể của Triệu Quang Phục.

Ở Hạ Mỗ, có Đình Vạn Xuân, trùng tên với tên nước Vạn Xuân. Đây là một ngôi đình có hàng trăm gian, là một trong những ngôi đình lớn nhất ở Bắc Bộ. Năm 1991, nó đã được xếp hạng là di tích quốc gia. Năm 1955, Hội nghị giảm tô miền Bắc với khoảng 5000 đại biểu đã diễn ra tại ngôi đình này.

Ngoài ra, còn có một di tích khác về thành Ô Diên là miếu Hàm Rồng. Theo truyền thuyết, sau khi hoàng tử Lý Bát Lang qua đời, vua Lý Phật Tử đã ra lệnh cho nhân dân Hạ Mỗ (hiện là hương Ô Diên) xây dựng miếu thờ trên phủ đệ cũ của hoàng tử, trong khu vực thành Ô Diên. Người đời sau đó gọi miếu này là Quán Bét (đọc chệch tiếng Bát, tức Lý Bát Lang) hoặc miếu Hàm Rồng (vì chỗ này có 3 dòng sông: sông Hồng, sông Hát và sông Nhuệ gặp nhau) ở đầu nguồn sông Nhuệ Giang. Hiện nay, sông Hồng đã lùi xa và đầm Bát Lang chỉ còn dấu tích.

Hạ Mỗ, quê hương của nhiều người ưu tú, đã đón chào những tài năng xuất sắc như sau:

1. Thiền sư Nguyễn Trí Bảo, là một trong những nhà lý luận xuất sắc của dòng thiền Quan Bích. Ông là cậu ruột của Tô Hiến Thành.
2. Đỗ Trí Trung, đã đạt danh hiệu tiến sỹ trong triều Lê Thánh Tông năm 1475. Ông đứng đầu Kim Cương bát bộ và tham gia hội văn thơ Tao Đàn trong triều.
3. Đào Hoàng Thực, đã đạt danh hiệu tam tiến sỹ năm 1722 trong triều Lê Dụ Tông.
4. Nguyễn Xuân Viên (đốc Viên), đã tham gia vào phong trào Yên Thế do Đề Thám khởi xướng và là người sáng lập đảng Nghĩa Hưng.
5. Bùi Quang Vinh, từng là bí thư tỉnh ủy Lào Cai, đồng thời là Đại biểu Quốc hội và Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư.

Người Hạ Mỗ từ lâu đã nổi tiếng với khả năng làm thơ. Ngày xưa có câu ca ngợi: "Văn Mỗ, phú Cách". Nơi này cũng từng tồn tại phong trào hát nhà tơ và múa hát cửa đình. Tại Văn Hiến đường, nơi thờ Tô Hiến Thành, vẫn còn lưu giữ cuốn mộc bản Cổ kim truyền lục, với khoảng 500 bài thơ được viết năm 1907 trong phong trào thiện đàn giáng bút, nhằm chống lại thực dân Pháp.

6. Làng Nghề

Ren (hay còn được biết đến với tên Gien vơ ni) là một nghề độc đáo đã tồn tại tại Hạ Mỗ từ thời xa xưa. Có một thời kỳ khi người dân Hạ Mỗ lan tỏa khắp đất nước để truyền dạy nghề này. Tuy nhiên, do sự hạn chế của thị trường xuất khẩu, nghề này đã trải qua sự suy tàn dần theo thời gian.

7. Đặc sản

Dưới đây là một số món ăn và sản phẩm nổi tiếng của vùng Hạ Mỗ:

• Nổ nén: Một loại bánh độc đáo được làm từ gạo nếp rang và mật mía, được nén lại thành khối vuông thường dùng trong dịp Tết.
• Rượu: Nghề làm rượu ở Hạ Mỗ đã tồn tại từ lâu đời và rượu được biết đến là thơm ngon. Rượu này có độ cồn cao (tối thiểu 48% độ cồn) nhưng không gây đau đầu cho người uống. Chất lượng rượu luôn được coi là tốt nhất trong vùng, có thể bởi lòng thành của người dân địa phương.
• Nem: Khác với nem Phùng (một loại nem nổi tiếng khác ở huyện Đan Phượng), nem Hạ Mỗ được làm từ thịt nạc tươi ngon và nem thính, mang đến hương vị ngọt ngào. Loại nem này chỉ xuất hiện trong các dịp hiếu hỉ trong làng.
• Đậu phụ: Đậu phụ Hạ Mỗ nổi tiếng và cung cấp một lượng lớn hàng ngày cho thị trường Hà Nội. Đậu phụ có bìa (được gọi là khăn đậu) dày và mềm mà không bị nát. Dù rán, nướng hay ăn nguyên vẹn, đậu phụ vẫn mang đến hương vị béo ngậy. Chất lượng sản phẩm này được đảm bảo bởi kỹ năng nghề và nguồn nước địa phương.
• Cháo xoe: Một món cháo được làm từ bột gạo, được xoe thành miếng tròn dài và nấu với thịt sườn ngon. Món này thường được dùng trong bữa tối ngày cưới để chiêu đãi gia đình, bạn bè và khách mời.
• Bột sắn dây: Bột sắn Hạ Mỗ nổi tiếng nhờ kinh nghiệm nghề lâu năm. Tuy nhiên, do sự xuất hiện quá nhiều hàng giả, nghề làm sắn dây không còn như trước. Trong làng chỉ còn vài gia đình cố gắng duy trì nghề này.

8. Các dự án bất động sản

• Hiện tại chưa có dự án nào.