THÔNG TIN KHU VỰC Xã Đặng Xá, Huyện Gia Lâm

Lịch sử

Từ thời Hùng vương, Đặng Xá thuộc bộ Vũ Ninh thời Việt Cổ, sau đó thuộc đạo Bắc Giang thời Đinh, lộ Bắc Giang thời Tiền Lê và Lý. Thời Trần, thuộc lộ Kinh Bắc. Trong thời kỳ thuộc Minh, Đặng Xá thuộc phủ Bắc Giang. Từ năm 1428, thuộc Bắc Đạo. Năm 1466, thuộc thừa tuyên Bắc Giang.

Từ năm 1469, Đặng Xá thuộc huyện Gia Lâm và huyện Tiên Du, phủ Thuận An, thừa tuyên Kinh Bắc. Năm 1490, thuộc xứ Kinh Bắc.

Thời Mạc (1527-1592), phủ Thuận An thuộc trấn Hải Dương, Đặng Xá thuộc huyện Gia Lâm, phủ Thuận An, trấn Hải Dương (từ năm 1593, triều đình Lê - Trịnh đưa phủ Thuận An trở về thuộc trấn Kinh Bắc) và huyện Tiên Du, phủ Từ Sơn, trấn Kinh Bắc.

Thời Chúa Trịnh (thế kỷ thứ XVIII) xác định rõ đây là vùng đất Đế vương đã cho xây Hành cung Cổ Bi và dự định dời đô từ Thăng Long về Cổ Bi. Một phần đất của xã Đặng Xá nằm trong khu vực hành cung ấy.

Đầu thế kỷ XIX, xã Đặng Xá thuộc tổng Đặng Xá, huyện Gia Lâm, phủ Thuận An (Thuận Thành); Xã Lê Xá thuộc tổng Kim Sơn, huyện Gia Lâm, phủ Thuận An (Thuận Thành); Xã Đổng Xuyên thuộc tổng Phù Đổng, huyện Tiên Du, phủ Từ Sơn- đều thuộc xứ kinh Bắc (sau này là tỉnh Bắc Ninh). Trong đó:

• Xã Đặng Xá gồm có 5 thôn là: thôn Cự Đà (làng Gồm), thôn Đặng (Kẻ Đặng), thôn Lễ (làng Lở), thôn Lê (làng Lời), thôn Sa Long.
• Xã Lê Xá gồm 5 thôn là: Hoàng Hà, Viên Ngoại (Kẻ Ngoài), thôn Nhân Lễ (Lợ), thôn Kim Âu (làng Âu), thôn An Đà (Kẻ Già).
• Xã Đổng Xuyên vốn là thôn Đổng Xuyên (làng Gióng Mốt).

Cuối năm 1946, xã Đặng Xá đổi tên thành xã Kiến Trúc; xã Lê Xá đổi tên thành xã Đại Thanh.

Tháng 5 - 1948, Ủy ban Kháng chiến Hành chính tỉnh Bắc Ninh quyết định hợp nhất 2 xã Đại Thanh và Kiến Trúc thành xã Quyết Tiến để thuận tiện cho việc chỉ đạo kháng chiến. Cũng vào thời gian này, thôn Sa Long (thuộc xã Kiến Trúc) sáp nhập với thôn Hoàng Hà (thuộc xã Đại Thanh) thành thôn Hoàng Long thuộc xã Quyết Tiến.

Tháng 8 - 1948, Huyện Gia Lâm triển khai việc hợp nhất đồng thời ra quyết định về tổ chức và nhân sự của Chi bộ và Chính quyền xã Quyết Tiến. Theo đó, ông Nguyễn Xuân Khẩu (BT chi bộ xã Đại Thanh) được cử làm Bí thư, ông Bùi Văn Ngõ (BT chi bộ xã Kiến Trúc) làm Phó Bí thư chi bộ và ông Nguyễn Bá Cương được cử làm Chủ tịch Ủy ban HC-KC xã Quyết Tiến.

Ngày 31 tháng 5 năm 1961, căn cứ vào Nghị quyết của Quốc hội. Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định 78-CP chuyển huyện Gia Lâm thuộc tỉnh Bắc Ninh nhập vào thành phố Hà Nội.

Năm 1965, Chính phủ quyết định đổi tên xã Quyết Tiến thành xã Đặng Xá.

Ngày 15 tháng 3 năm 1967, thành phố Hà Nội quyết định sáp nhập thôn Đổng Xuyên (Gióng Mốt) thuộc xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm vào xã Đặng Xá, huyện Gia Lâm.

1. Giới thiệu về xã Đặng Xá

Xã Đặng Xá nằm ở bờ nam sông Đuống huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội. 

Từ xa xưa, Đặng Xá đã có dòng sông Nghĩa Giang hiền hòa bồi đắp phù sa cho cây trồng quanh năm xanh tốt nên tổ tiên người việt cổ có mặt ở nơi đây ngay từ buổi đầu dựng nước. Truyền thuyết về cậu bé làng Gióng phát tích từ Đổng Xuyên - Gióng Mốt đánh giặc Ân thời Hùng Vương thứ 6 đã trở thành truyền thống chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta.

Đặng Xá nằm trong vùng đồng bằng Bắc Bộ, liền kề vùng Trung tâm châu thổ sông Hồng nên có nét đặc trưng vùng "Tam giác" sông Hồng, sông Đuống địa hình bằng phẳng, phù sa các con sông thường xuyên bồi đắp nên đất đai màu mỡ, thuận tiện trong tưới tiêu có thế mạnh trong phát triển nghề nông.

2. Vị trí địa lý

Xã Đặng Xá nằm ở phía bờ Nam sông Đuống thuộc huyện Gia Lâm, Hà Nội, cụ thể:

• Phía Bắc và Đông Bắc giáp đê sông Đuống, bên kia là xã Phù Đổng.
• Phía Đông và phía Nam giáp xã Phú Thị
• Phía Tây giáp xã Cổ Bi và thị trấn Trâu Quỳ (huyện lỵ).

Bản đồ xã Đặng Xá

3. Diện tích và dân số

Xã Đặng Xá có diện tích là 6,24 km², dân số năm 2022 là 20.251 người, mật độ dân số đạt 3.245 người/km².

Xã Đặng Xá có 10 thôn, 6 tổ dân phố (1 tổ dân phố Đường 5 và 5 tổ dân phố thuộc Khu Đô thị mới Đặng Xá); trong đó 10 thôn nằm liền kề 2 bên đường Ỷ Lan (đường 179 cũ). Chạy từ dốc Lời đến ngã ba phố Sủi dài hơn 2km gồm: Từ phía Đông Bắc đường Ỷ Lan có thôn Lời còn gọi là thôn Lê, thôn Đổng Xuyên còn gọi là Gióng Mốt hay kẻ Gióng, thôn Hoàng Long (thôn Hoàng Hà sáp nhập với thôn Sa Long từ năm 1948), thôn Viên Ngoại còn gọi là kẻ Ngoài, thôn Nhân Lễ còn gọi là thôn Lợ. Từ phía Tây Nam đường Ỷ Lan (179 cũ) có các thôn Kim Âu còn gọi là làng Âu, thôn An Đà còn gọi là kẻ Già, Cự Đà còn gọi là làng Gồm, thôn Đặng còn gọi là kẻ Đặng, thôn Lở còn gọi là thôn Lễ.

4. Văn hóa, Truyền thống

Di tích

Truyền thuyết về cậu bé làng Gióng phát tích từ Đổng Xuyên (Gióng Mốt) đánh giặc Ân thời Hùng Vương thứ 6 đã trở thành truyền thống chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam.

Cũng giống như nhiều làng việt cổ, đời sống văn hóa của người dân địa phương mang đậm dấu ấn của nền văn minh lúa nước (hay còn gọi là văn minh đình làng) các thôn làng của xã Đặng xá đều có hệ thống đình, chùa được xây dựng từ lâu đời để đáp ứng yêu cầu sinh hoạt tín ngưỡng và văn hóa tâm linh của người dân địa phương:

• Đình Gióng Mốt, được mang tên nôm của làng Đổng Xuyên, thờ Thánh Mẫu - người đã sinh thành và giáo dưỡng Phù Đổng Thiên Vương. được xếp hạng di tích nghệ thuật cấp quốc gia năm 1995 ; Ngoài ra đình thôn Đổng Xuyên còn được phối thờ Hoàng Hoài đạo vương Nguyễn Nộn, một vị tướng thời Lý (người xã Phù Dực, huyện Tiên Du). Chùa Gióng Mốt, năm 1979 được chuyển từ bãi sông Đuống, năm 1998 được nhà nước đầu tư tôn tạo; chùa còn có một hiện vật rất quý đó là một bát hương đá hình chữ nhật cao khoảng 45 cm. Xung quanh khắc chìm hoa cúc, rồng chầu, kiếm và nhiều hoa văn…
• Đình làng Hoàng Long thờ Nhị vị Thành hoàng Ất Sơn Quý Minh và Viễn Sơn Linh Thánh - là 2 tướng giỏi từ thời Hùng Vương thứ 18.
• Đình làng Viên Ngoại và làng Nhân Lễ thờ thành hoàng là Ả lã công chúa Quỳnh Châu con vua Trần Anh Tông. Chúa Khả cứu, còn gọi là chùa Lợ (mang tên nôm thôn Nhân Lễ, tương truyền được xây dựng vào thời Trần (cách đây khoảng 700 năm); dấu ấn ngôi chùa Nhân Lễ nay chỉ còn lại nền móng cũ và 3 pho tượng cổ hiện đang gửi ở chùa thôn Yên Bình, xã Dương Xá.
• Đình làng thôn Kim Âu thờ Linh lang Đại Vương (tên thật là Huệ Võ Vương Quốc Chẩn - là con trai thứ hai của vua Trần Nhân Tông). Chùa Kim Âu có tên tự là Am Vàng, nằm trong khuôn viên di tích đình chùa và miếu Kim Âu. Chùa Kim Âu được Thành phố Hà Nội xếp hạng DTLS kiến trúc nghệ thuật (năm 2008).
• Đình An Đà, Cự Đà thờ chung Thành Hoàng Quận công Vĩnh An - một vị tướng từ thời Hùng Vương thứ 6 đã có công giúp đỡ và hướng dẫn nhân dân 2 thôn làm nghề nông. Chùa làng An Đà bị thực dân Pháp đốt năm 1942. Miếu Gồm, mang tên nôm của làng Cự Đà, còn có tên là Miếu Hai cô, thờ Chúa Thượng Ngàn.
• Đình thôn Đặng thờ vọng Thiên Thần Độc cước. Chùa Đặng, còn có tên “Linh Sơn Sùng Pháp Tự”.
• Đình thôn Lở thờ Thành Hoàng Làng là Hoàng Tử Nhật Trung (con trai thứ hai của vua Lý Thái Tông) và thờ một cung phi người làng Lở thời Trần Thái Tông (là người có công giúp dân làng xây chùa và khế ước của thôn). Chùa làng Lở còn có tên “Chùa Sùng tích”, có quả chuông đồng “Sùng Tích Tự Chung” niên đại 1797.
• Đình thôn Lời thờ Đoàn Thượng - một vị tướng tài giỏi, một trung thần triều nhà Lý. Nghè thôn Lời, trong những năm trước Cách mạng Tháng tám (1939 -1945), được tu sửa, trở thành lớp học (bằng chữ Quốc ngữ) đầu tiên của xã Đặng Xá.

Truyền thống

Trong thời đại Hồ Chí Minh, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, đấu tranh giành độc lập dân tộc, giai đoạn chống Pháp, chống Mỹ và sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ Quốc, xã Đặng Xá đã có nhiều đóng góp cả về sức người và sức của. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, Đặng Xá đã giác ngộ phát triển được đội ngũ nòng cốt khá đông đảo, với 16 cán bộ cách mạng trước năm 1945 và cán bộ tiền khởi nghĩa, đồng thời xây dựng được hàng chục cơ sở cách mạng bí mật. Lực lượng du kích Xã đã phối hợp với bộ đội chủ lực và du kích trong vùng phá vỡ âm mưu lập tề và nhiều trận càn của địch. Trong thời kỳ này, nhân dân Đặng xá đã nộp gần 8 vạn đồng tiền Đông dương thuế ruộng đất cho kháng chiến, đã mua 3 vạn đồng Đông dương công phiếu kháng chiến. Hàng trăm thanh niên tình nguyện đi bộ đội và thanh niên xung phong, có 445 người đi dân công phục vụ chiến dịch Biên giới. Thời kỳ kháng chiến chống Mỹ và bảo vệ Tổ Quốc xã Đặng Xá thực hiện tốt khẩu hiệu "Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người" và phong trào "Mỗi người làm việc bằng hai vì miền Nam ruột thịt". Lớp lớp thanh niên Đặng Xá hăng hái xung phong lên đường đánh giặc. Có nhiều thanh niên đang học Đại học, là con duy nhất của liệt sỹ, người trung niên cũng xung phong vào bộ đội... Nhiều người trở thành cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước, Quân đội, tiêu biểu là các đồng chí:

• Thượng tướng Bùi Phùng (thôn Lời) Thứ trưởng Bộ Quốc phòng; Ủy viên TW Đảng khoá IV, V; Đại biểu QH khoá VII, VIII - Huân chương Hồ Chí Minh; Huân chương Quân công H1.
• Thiếu tướng Nguyễn Xuân Hòe (thôn Đổng Xuyên) - Huân chương Quân công H2.
• Thiếu tướng Bùi Quang Vinh - Huân chương Quân công H3.
• Đại tá, PGS. TS. Nguyễn Quốc Chiến - Nhà giáo ưu tú, Huân chương Bảo vệ Tổ quốc H1.

Xã Đặng Xá có 15 bà mẹ được phong tặng và truy tặng danh hiệu Bà mẹ Việt nam Anh hùng; 2 Anh hùng LLVT nhân dân và 128 liệt sỹ được Tổ quốc ghi công.

Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Đặng Xá đã vinh dự được Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương kháng chiến hạng Nhì và danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ chống Pháp.

Những giá trị truyền thống tốt đẹp của vùng đất Đặng Xá được hun đúc qua chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước, được bồi đắp qua các thế hệ, tạo thành sức mạnh tinh thần to lớn. Trong thời kỳ Đổi mới, Đảng bộ và nhân dân xã Đặng Xá cùng nhau đoàn kết vượt qua mọi khó khăn, viết tiếp những trang sử mới, góp phần làm rạng rỡ quê hương, xây dựng Đặng Xá ngày càng giàu đẹp, văn minh.

5. Kinh tế - Xã hội

Xã Đặng Xá nằm trong vùng đồng bằng Bắc bộ, có nét đặc trưng vùng “tam giác” sông Hồng, sông Đuống (Thiên Đức) nên địa hình bằng phẳng. Đến nay, đất đai đồng ruộng Đặng Xá còn đậm dấu tích quá trình bồi đắp phù sa của sông Nghĩa Giang - một nhánh lớn của sông Thiên Đức xưa, nay sông bị triệt dòng, đã và đang biến dạng thành một dải ao, hồ, chạy dọc theo đường Ỷ Lan, từ thôn Lời, qua thôn Hoàng Long, Viên ngoại, Nhân Lễ, qua xã Phú Thị, xã Dương Xã, xã Dương Quang, rồi sang huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên.

Những năm trước đây, trên địa bàn Đặng Xá ngoài các cây trồng chủ lực là lúa, ngô, rau, nhiều thôn trong xã còn phát triển nghề trồng dâu, nuôi tằm (chủ yếu ở thôn Đổng Xuyên). Có thời điểm diện tích cây dâu ở Đặng xá lên tới 100 mẫu. Ngoài thế mạnh về nghề nông, nghề thủ công ở Đặng xá cũng phát triển sớm. Đó là nghề đúc lưỡi cày gang ở thôn Nhân Lễ mà trong vùng quen gọi là cày Lợ nức tiếng cả vùng. Đó là nghề thợ xây (hay còn gọi là thợ Ngõa) ở thôn Lở phát triển mạnh. Bàn tay tài hoa của người thợ nề thôn Lở đã xây dựng được nhiều công trình có tiếng ở cả thành thị và nông thôn, nhất là các công trình dân dụng, văn hoá… đòi hỏi kỹ, mỹ thuật cao.

Những năm gần đây, thực hiện chương trình chuyển dịch cơ cấu cây trồng, xã Đặng Xá đã mở hàng chục lớp tập huấn chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật về giống vào sản xuất. Qua đó đã vận động hầu hết các nông hộ có diện tích đất bãi chuyển hầu hết diện tích trồng ngô sang trồng rau theo quy trình an toàn VietGap, trồng chuối và các cây ăn quả có giá trị, mạng lưới tiêu thụ đã mở rộng tới nhiều tỉnh thành, các siêu thị, nhà hàng, khách sạn cao cấp...

Đầu tư xây dựng đồng bộ các công trình điện, đường, trường, trạm, Thủy lợi, Nước sạch, Thông tin, Cảnh quan, môi trường trên toàn xã đạt chuẩn các mục tiêu quốc gia trong xây dựng nông thôn mới; đặc biệt các trường THCS, Tiểu học, Trạm y tế đều đạt chuẩn Quốc gia.

Năm 2018, Đảng bộ xã Đặng xá có 464 đảng viên sinh hoạt tại 21 chi bộ, Đảng bộ nhiều năm liên tục được công nhận là tổ chức cơ sở đảng TSVM. Các đoàn thể quần chúng hoạt động đồng đều, có chất lượng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị, trong đó hội LHPN hoạt động xuất sắc, có nhiều sáng tạo thường được Hội LHPN huyện chọn làm điểm thực hiện nhiều đề án, dự án, phong trào lớn của Huyện hội.

6. Giao thông

Các tuyến đường và khung giá đất

• Quốc lộ 5: Hà Nội - Hải Phòng là ranh giới của xã với thị trấn Trâu Quỳ - Đất ở nông thôn - giá từ 7,1 triệu/m2 đến 22,1 triệu/m2
• Đường Ỷ Lan, nguyên là đoạn đường tỉnh lộ 179 nối từ dốc Lời cắt qua quốc lộ 17 tại ngã tư Sủi, tới quốc lộ 5 tại ngã tư Phú Thụy 
• Hà huy Tập - Đất ở đô thị - giá từ 9,8 triệu/m2 đến 23,1 triệu/m2
• Đường đê hữu Đuống đê Vàng, qua Đặng Xá tới Lệ Chi - Đất ở nông thôn - giá từ 3,4 triệu/m2 đến 9 triệu/m2
• Đường trong khu đô thị Đặng Xá - Đất ở đô thị - giá từ 4,5 triệu/m2 đến 22,1 triệu/m2.

Các tuyến bus

Các tuyến xe buýt kết nối trực tiếp với Trung tâm Thành phố:

• 100: BX Long Biên, Yên Phụ - Khu đô thị Đặng Xá.
• 52B: CV Thống Nhất - Đặng Xá.

Các tuyến xe buýt Hà Nội đi qua địa bàn Đặng Xá:

• 52A (CV Thống Nhất - Lệ Chi): qua phố Sủi.
• 40A (CV Thống Nhất - Như Quỳnh, Hưng Yên): qua QL5.
• 40B (CV Thống Nhất - Văn Lâm, Hưng Yên): qua QL5.
• 202 (BX Gia Lâm, Q. Long Biên - BX Hải Dương): qua QL5.
• 204 (BX Long Biên, Yên Phụ - Thuận Thành, Bắc Ninh): qua phố Sủi.
• 205 (BX Lương Yên, Nguyễn Khoái - BX Hưng Yên): qua QL5.
• 208 (BX Giáp Bát - BX Hưng Yên): qua QL5.

Ngoài hệ thống kết nối giao thông đường bộ, Đặng Xá còn được kết nối với hệ thống giao thông đường thủy nội địa trên sông Đuống tại Bến Lời.

7. Các dự ắn bất động sản

Lan Viên Villa

• Vị trí: Đường Nguyễn Đức Thuận, Xã Đặng Xá, Gia Lâm, Hà Nội
• Chủ đầu tư: Tổng Công ty Viglacera
• Kiểu biệt thự: Không xác định
• Đơn vị phân phối: Đất Xanh Miền Bắc
• Diện tích: 3.4 ha
• Quy mô: 19 biệt thự và 33 shophouse
• Giá từ: 89.6 - 107.4 triệu/m².

Lâm Viên Villas

• Vị trí: Xã Đặng Xá, Gia Lâm, Hà Nội
• Chủ đầu tư: Tổng Công ty Viglacera
• Đơn vị phân phối: Công ty Cổ Phần dịch vụ và địa ốc Đất Xanh Miền Bắc
• Diện tích: 2.1 ha
• Diện tích xây dựng: 7,360 m²
• Quy mô: 70 căn (49 căn nhà phố, 3 căn biệt thự đơn lập và 18 căn biệt thự song lập)
• Thời điểm hoàn thành: Quý IV/2014
• Giá từ: 100 - 107.9 triệu/m².

Khu đô thị Đặng Xá 2

• Tên dự án: Khu đô thị Đặng Xá 2
• Vị trí: Đường Nguyễn Đức Thuận, Xã Đặng Xá, Gia Lâm, Hà Nội
• Chủ đầu tư: Tổng Công ty Viglacera
• Tư vấn thiết kế: Công ty AG INGO, một đơn vị chuyên nghiệp, dày dạn kinh nghiệm của Singapore
• Loại hình phát triển: Khu đô thị mới
• Diện tích: 3.9 ha
• Giá từ: 19 - 108.3 triệu/m².

Khu đô thị Đặng Xá 1

• Vị trí: Xã Đặng Xá, Gia Lâm, Hà Nội
• Chủ đầu tư: Tổng Công ty Viglacera
• Diện tích: 3.1 ha
• Quy mô: Gồm các tòa chung cư cao 7-12 tầng, các toà nhà văn phòng, dịch vụ thương mại, nhà vườn, biệt thự…
• Giá từ: 18.6 - 118.8 triệu/m².